Küresel ihracattaki payımız son 20 yılda 3’e katlandı
TEVİD Yönetim Kurulu Başkanı Önder BÜLBÜLOĞLU
Elektrikli Vinç İmalatçıları Birliği Derneği (TEVİD), fabrika, atölye, liman, tersane, hava taşıtı hangarları, maden ocakları ve benzeri yerlerde, çok çeşitli sektörlere hizmet eden, elektrikli vinçlerin imalatında ve ihracatında önde gelen yerli firmalarımızın işbirliği ile 2010 yılında kuruldu. Denetimsizlik ile mücadele etmek; uluslararası standartlara ve rekabet şartlarına uygun koşulların oluşmasını sağlamak, ithalatın azaltılması ve ihracatı artırılması; vinçlerde periyodik bakımın zorunlu ve standart haline getirilmesi, kamu nezdinde sektörün temsili TEVİD’in temel çalışma amaçları içinde kabul edilebilir.
İhracatın ithalatı karşılama oranı maalesef geriledi
2023 ve 2024 yılları ilk altı ay karşılaştırıldığında vinç ihracatımızın 68,3 milyon dolardan 132,7 milyon dolara yükselerek yüzde 94 arttı. İthalatın ise 265,1 milyon dolardan 557,4 dolara yükselerek yüzde 110 arttığı görülüyor. İhracatın ithalatı karşılama oranı da 2023 yılında yüzde 26’dan 2024 yılında yüzde 24 oranına gerilediğini hesaplıyoruz. Türkiye dış ticareti için tercih ettiğimiz bir eğilim, ihracatın ithalattan daha fazla artması gibi 2024 yılı ilk altı ayında görülemedi.
Ancak 2024 yılı Temmuz-Aralık döneminde neler olabileceğini Ocak-Haziran dönemine bakarak tahmin etmek de pek sağlıklı olmayabilir. Geçmiş yılların tecrübesi ile 2024 yılını ilk altı ay verilerinin gösterdiği gibi ihracat ve ithalatta yaklaşık yüzde 100 artışla tamamlayabileceğimizi söyleyebiliriz. 2024 sonunda 2023 ile çok yakın dış ticaret verileri ile de tamamlayabiliriz. Hem iç pazarda hem de dış pazarlarda oldukça değişken dönemlerden geçiyoruz.
Türkiye vinç sektörü ihracatını %31,4 artırdı
Dünya vinç sektörü 2023 yılında 16,74 milyar dolar ihracat ile 2022 yılına göre yüzde 19,5 artış sağladı. Türkiye 2022 yılına göre ihracatını yüzde 31,4 arttırarak 2023 yılında 126,5 milyon dolar ihracat ile dünya pazarından yüzde 0,76 pay alarak sıralamada 2022 sırasını koruyup 22’nci sırada yer aldı. İthalatta ise 27’nci sırada bulunduğu 2022 yılına göre 2023 yılında Türkiye 590,25 milyon dolar ithalat ve yüzde 242 artış ile dünya ithalatından yüzde 3,53 pay alarak sıralamada yedinci konuma geldi.
Nitelikli eleman bulmak halen başlıca sorunumuz
20 yıllık sürede dünya vinç ihracatından aldığımız pay yaklaşık yüzde 0,76’ya ulaşıp üç katına çıktı. TEVİD üyeleri imalatı kapsamında olan dört vinç tipinde dünya ihracatından yüzde 1,88 pay alındı. İhracatta dünya pazarından alabileceğimiz pay çok daha fazla. Dış ticaretimizde esas amaç dünya ihracatından alınan payı artırmak ve ithalat payını azaltmaktır.
Vinç imalatı ve montajında nitelikli eleman eksikliği çok ciddi bir sorun. Nitelikli eleman sorunu vinç sektörünün ayrılmaz parçası olan satış sonrası bakım ve onarım hizmetlerinde de yaşanıyor ve hatta ciddi kayıt dışı faaliyetler yaratıp ciddi kazalara, yaralanmalara/ölümlere, vinç ömürlerinin kısalmasına ve performansının tam kullanılamamasına, verimsizliğe neden oluyor.
Vinç sektörü yüksek oranda proje bazlı müşteriye özel imalat yaptığından, özellikle ihracat işlerinde müşteri isteği peşinat karşılığı teminat mektuplarında Türkiye bankalarına sorun çıkarılabilmekte ve araya alınan yabancı bankalar maliyetlerin artmasına neden oluyor. 20 yılda dünya ihracatı içindeki payımızı tüm vinçlerde yaklaşık üç (%0,76) katına, hatta bazı vinç tiplerinde beş katına (yüzde 4,55) çıkarmamız imalatçılarımızın yetkinliklerini ve kabiliyetlerini gösteriyor.
2023 yılında dünya ihracatı sıralamasındaki ilk beş ülke yüzde 64 ve ilk 10 ülke yüzde 80 pay aldı. Dünya vinç ihracatı sıralamasında ilk 10 ve özellikle de ilk beş ülke sıralamasına girebilmek zor olsa da hedefimizdir. İlk beş ülkenin vinç ihracatı birim değeri 2023 yılında 3 bin 708 ila 10 bin 783 dolar/ton arasında değişiyor. Türkiye’nin ihracat birim değerinin 6 bin 463 dolar/ton olduğu dikkate alınırsa fiyatımızın dünya piyasaları ile uyumlu olduğu söylenebilir.
Bakım onarım imalatçı firma tarafından yapılmalı
Satış sonrası hizmetlerde en büyük eksiklik nitelikli personel ile bakım/onarım faaliyetlerinin imalatçı firma yerine vincin kullanıcısı tarafından çalışanlara ya da yetkin olmayan üçüncü taraflara yaptırılmasıdır. Bakım/onarımların kayıtlarının tutulmaması, bakım aralıklarına ve kapsamlarına uyulmaması, vincin imalatçısından onaylı yedek parça veya sarf malzemesi kullanılmaması ile vince ait bakım/onarım talimatları olmadan bu hizmetlerin yapılması en fazla karşılaşılan hatalardır. Yetkin ve etkin bilgi birikimleri desteğinde nitelikli personelleri ile bakım/onarım ve satış sonrası hizmetler sunan imalatçılarımız vinçleri için çok kaliteli hizmet veriyor ve vinçlerin çok daha uzun süre sorunsuz, kazasız ve yüksek verimli kullanılmalarını sağlayabiliyor.